Nieuwsbrief 7

Inhoud

  1. De ontmoetingsbijeenkomst van november 2012 en het vervolg
  2. Voortgang bij het wetenschappelijke doel
  3. Voortgang bij het praktische doel
    1. Vraagbaak voor bijbelse namen
    2. Bijbeluitgaven met klemtoontekens
  4. Verdere informatie, verder contact

1. De ontmoetingsbijeenkomst van november 2012 en het vervolg

Op 17 november 2012 ontmoetten deelnemers en onderzoekers elkaar in Utrecht. De bijeenkomst had niet alleen een bijzonder karakter omdat de twee groepen elkaar eens zagen, maar natuurlijk vooral doordat ze de gegevensverzameling en het onderzoek onderling konden bespreken.

Gezien het ontmoetingskarakter van de middag is daarvan geen verslag gemaakt.
Maar u kunt wel de sheets bekijken waarmee Frans Hinskens en Henk Heikens hun bijdragen illustreerden, en nalezen hoe Clazien Verheul het belang toelichtte dat het onderzoek voor bijbellezers heeft. U komt daar, als u hieronder op een van de links klikt.

  1. Nederlandse bijbelse namen – waar gaat het vanmiddag om? (Heikens)
  2. Klemtoonvariatie in bijbelse namen – hoe, waarom en wie (Hinskens)
  3. Naar een klemtoongids - eerste uitkomsten, vervolgroutes (Heikens)
  4. Geslachtslijsten voorlezen – wat heeft de bijbellezer aan dit onderzoek? (Verheul)

Toen de novemberbijeenkomst werd gehouden, was de gegevensverzameling via vragenlijsten nog maar enkele maanden ervoor afgesloten. Het onderzoek is daarna dan ook voortgezet. Deze nieuwsbrief vertelt u daarover.
Het werk voor het ene doel, met een vooral wetenschappelijk karakter, komt hierna onder 2 ter sprake, de arbeid voor het andere doel, vooral praktisch van aard, onder 3.

2. Voortgang bij het wetenschappelijke doel

Het wetenschappelijke onderzoek staat op het programma van het Meertens Instituut in Amsterdam (www.meertens.knaw.nl). Dat houdt zich op taalgebied bezig met verschillen in het Nederlands. Daarbij gaat de aandacht met name uit naar dialectverschillen, maar ook verschillen van andere aard worden bestudeerd, zoals sociale.

In Nieuwsbrief 5 hebben de onderzoekers beschreven wat het belang daarbij is van het klemtoononderzoek bijbelse namen. En op de ontmoetingsbijeenkomst van 17 november 2012 heeft Frans Hinskens de eerste wetenschappelijke uitkomsten van het klemtoonproject gepresenteerd. Zoals gezegd kunt u de sheets bekijken die hij daarbij gebruikte. U komt daar, als u klikt op link 2 hierboven.

Het onderzoek gaat sindsdien door. Wel in groter verband. Want klemtoonverschillen bestaan uiteraard niet alleen bij bijbelse namen, en evenmin alleen bij namen, maar ook bij allerlei andere woorden. Het is daardoor onderzoek voor de wat langere termijn.

Wie dat wil volgen, kan het best van tijd tot tijd inloggen op de pagina's van de onderzoekers Frans Hinskens (http://www.meertens.knaw.nl/cms/nl/medewerkers/142485-fransh) en Marc van Oostendorp (http://www.meertens.knaw.nl/cms/nl/medewerkers/142475-marco). Bovendien geeft het Meertens Instituut een digitale nieuwsbrief uit, waarop geïnteresseerden zich kunnen abonneren (http://www.meertens.knaw.nl/nieuwsbrief/?p=subscribe).

3. Voortgang bij het praktische doel

In het praktische doel zijn vooral de bijbelgenootschappen geïnteresseerd. Daarbij kan allereerst het Nederlands Bijbelgenootschap in Haarlem worden genoemd (www.bijbelgenootschap.nl). Dat viert in 2014 zijn tweehonderdjarig bestaan.
In datzelfde jaar zullen op de website ervan twee resultaten van het klemtoononderzoek opgenomen worden. De gegevens daarvan kunnen later elders worden gebruikt.

a. Vraagbaak voor bijbelse namen

Er komt een vraagbaak voor de bijbelse namen. Die wordt min of meer een opvolger van de bestaande lijst (zie http://www.nbv.nl/bijbelse-namen/). In die lijst is te vinden hoe vaak een naam in de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) genoemd wordt, en waar die naam in de NBV voor het eerst voorkomt in het Oude Testament, het Nieuwe, en de deuterocanonieke boeken.

De nieuwe Vraagbaak krijgt een andere vorm. Het wordt namelijk geen lijst meer, maar een plek die een gebruiker de mogelijkheid biedt om de naam in te vullen waarover hij meer wil weten. Als hij benieuwd is waar de klemtoon het beste kan worden gelegd, dan zorgt de Vraagbaak voor het antwoord.

De gebruiker zou natuurlijk meer vragen kunnen stellen, bijvoorbeeld hoe de naam wordt geschreven in andere vertalingen dan de NBV. Daarover wordt op het ogenblik overlegd.

Een tip voor nu: Als u wilt weten hoe een naam in verschillende vertalingen wordt geschreven, dan gaat u naar de website http://www.biblija.net/biblija.cgi. Eerst kiest u een bijbelplaats waar die naam in de NBV voorkomt. Daarvoor kunt u 'Woorden zoeken' gebruiken. (Ook in de hierboven genoemde lijst van bijbelse namen vindt u trouwens plaatsen waar de naam voorkomt.) De gekozen bijbelplaats vult u vervolgens in bij 'Passages opzoeken', aan de linker kant. Daarna vinkt u rechts de bijbelvertalingen aan die uw belangstelling hebben. Tenslotte klikt u helemaal rechts op 'Zoek op'. Dan krijgt u te zien hoe de naam geschreven wordt in de door u gekozen vertalingen.

b. Bijbeluitgaven met klemtoontekens

Wie wil weten waar bij namen in een bepaalde bijbelpassage het best de klemtoon kan worden gelegd, kan die namen straks in de Vraagbaak opzoeken. Dat moet alleen stuk voor stuk gebeuren, wat nogal wat werk is, als in die passage veel namen staan. Daarom komen er op internet bijbelvertalingen met klemtoontekens. Dat zal om te beginnen de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) zijn. Andere vertalingen kunnen volgen, zoals een versie van de aloude Statenvertaling of de Bijbel in Gewone Taal (BGT), die in het najaar van 2014 verschijnt.

Bijbelvertalingen met klemtoontekens zijn er overigens al, zoals een uitgave van de Statenvertaling in 1834 die voornamelijk het werk was van Henricus Cats, of de katholieke Canisiusvertaling, die voltooid werd in 1939. Daarin is gewoonlijk niet bij alle namen de plaats van de klemtoon aangegeven, maar alleen bij een kleiner of groter aantal.
Interessante vraag is natuurlijk of dan dezelfde lettergrepen worden beklemtoond als bij het klemtoononderzoek op internet is gebeurd. Nu eens wel, dan weer niet. Bovendien zijn die bijbelvertalingen het niet altijd met elkaar eens. Maar dat geldt ook voor de deelnemers aan het klemtoononderzoek. Dat betekent: werk aan de winkel voor een verantwoord advies. Dit soort werk vult de dagen van de onderzoekers.

4. Verdere informatie, verder contact

Deze zevende nieuwsbrief is de laatste. Wie de verdere voortgang bij het wetenschappelijke doel wil volgen, kan te rade gaan bij de websites die onder 2 zijn genoemd. Wie wil weten wanneer de praktische doelstellingen gerealiseerd worden, kan de website van het Nederlands Bijbelgenootschap in de gaten houden (www.bijbelgenootschap.nl) of zich op de digitale nieuwsbrief van deze vereniging abonneren (http://www.bijbelgenootschap.nl/digitale-nieuwsbrief/inschrijven/).

Verder blijft de website www.onderzoekbijbelsenamen.nl nog tot 2015 in de lucht. En ook het e-mailadres info@onderzoekbijbelsenamen.nl blijft nog tot het begin van dat nieuwe jaar bestaan.